Αντιμετώπιση κινδύνων στο διαδίκτυο

Τα προβλήματα που προκύπτουν κατά την ενασχόληση του ατόμου με το διαδίκτυο είναι ποικίλα.Τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση τους υπάγονται σε κατηγορίες, οι οποίες απευθύνονται σε διαφορετικούς κοινωνικούς φορείς και διευκολύνουν την εφαρμογή τους. Κατ’ αρχάς,το σχολείο θα πρέπει να διδάξει το άτομο από μικρή ηλικία να μην δίνει προσωπικά του στοιχεία και να μην αποκαλύπτει λεπτομέρειες τις προσωπικής του ζωής σε άλλους χρήστες στο Internet . Ακόμα, να μην αποκαλύπτει κωδικούς πρόσβασης και να μην στέλνει υλικό από τον δικό του υπολογιστή .Απαραίτητη ακόμα είναι η επισήμανση του πόσο σημαντικό είναι να συμβουλεύονται μεγαλύτερους χρήστες του Internet και τους καθηγητές τους για τις δραστηριότητές τους στο διαδίκτυο ιδιαίτερα αν αντιμετωπίσουν οτιδήποτε περίεργο ή ασυνήθιστο. Επίσης, οι γονείς οφείλουν να διδάξουν στα παιδιά ότι αυτά που διαβάζουν ή βλέπουν στο Διαδίκτυο δεν είναι πάντοτε ορθά, ότι πρέπει να ρωτούν άτομα που εμπιστεύονται, εάν έχουν αμφιβολίες και ότι είναι απαραίτητο να αξιολογούν τις πληροφορίες που βρίσκουν στο Διαδίκτυο και να ελέγχουν το συγγραφέα, την προέλευση της σελίδας και τη βιβλιογραφία της πληροφορίας. Ακόμα, πρέπει να χρησιμοποιούν πολλαπλές πηγές πληροφοριών και να διασταυρώνουν τις πληροφορίες που βρίσκουν στο Διαδίκτυο. Ευεργετικές είναι ενέργειες, όπως να εγκαταστήσουν λογισμικό φιλτραρίσματος πληροφοριών σε υπολογιστές που χρησιμοποιούνται από παιδιά (π.χ. “Safe Internet” της Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου). Εάν κάτι κάνει τα παιδιά να νιώθουμε άβολα ή αμήχανα, να κλείνουν το φυλλομετρητή τους και να το αναφέρουν αμέσως σε κάποιο ενήλικα. Κρίνεται αναγκαίο να χρησιμοποιείται η δυνατότητα του φυλλομετρητή που ονομάζεται “Αγαπημένα” για να τοποθετήσουν εκεί τις ιστοσελίδες που είναι ασφαλείς και επισκέπτονται συχνά τα παιδιά. Οι γονείς οφείλουν να ενημερώνουν για τους κινδύνους του διαδικτύου και να συζητούν με τα παιδιά για το θέμα αυτό. Εάν τα παιδιά είναι μικρότερα των 10 ετών μια καλή πρακτική θα ήταν να κάθονται οι γονείς μαζί τους, όταν αυτά χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο. Οι γονείς μπορούν να αλλάξουν την αρχική σελίδα του φυλλομετρητή που χρησιμοποιούν τα παιδιά μας σε μία ασφαλή σελίδα ειδικά σχεδιασμένη για την ηλικία τους (π.χ. το Yahoo!Kids, www.imeakia.gr, Discovery Kids). Μπορούν να ελέγχουν και να καταγράφουν την πλοήγηση των παιδιών τους, χρησιμοποιώντας ειδικά λογισμικά που καταγράφουν τη δραστηριότητα του υπολογιστή του παιδιού στο δικό τους υπολογιστή (π.χ. το ParentalSoftware και το WebWatcher)

Απαραίτητα προγράμματα και λογισμικά προστασίας:

Σε συνδυασμό με τα μέτρα πρόληψης απέναντι σε ιούς και spyware, πρέπει να τονιστεί η σημασία τόσο του Firewall, όσο και των σωστών ρυθμίσεων για την προστασία του modem ή router που χρησιμοποιούνται για πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Το Firewall αποτελεί το απαραίτητο τείχος προστασίας του υπολογιστή από επιτήδειους που προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τον υπολογιστή. Η εύρεση ενός καλού και αξιόπιστου firewall δεν είναι δύσκολη υπόθεση αφού κυκλοφορούν πολλές διαφορετικές εκδόσεις που μπορούν να εξυπηρετήσουν από τον «ανυποψίαστο» μέχρι τον επαγγελματία χρήστη.

Ταυτόχρονα, ένα από τα πρώτα πράγματα που πολλοί χρηστές συχνά αγνοούν όταν αποκτήσουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, είναι η ρύθμιση του router που χρησιμοποιούν ώστε να προστατεύσουν το οικιακό τους δίκτυο. Ειδικά όταν χρησιμοποιείται ασύρματο router, είναι επιτακτική η ενεργοποίηση κωδικού πρόσβασης στο ασύρματο δίκτυο που δημιουργείται στην εμβέλεια του router. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η πρόσβαση μόνο στους υπολογιστές που κάνουν χρήση του κωδικού ή που συνδέονται με καλώδιο εντός του σπιτιού.

Η μη χρήση κωδικού ασφαλείας του ασύρματου δικτύου εκτός του ότι επιτρέπει την πρόσβαση σε ανεπιθύμητους υπολογιστές, δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον ακόμη και με στοιχειώδεις γνώσεις, να διεισδύσει στο δίκτυο του καθενός, να αλλάξει τις ρυθμίσεις του και να δημιουργήσει γενικότερα προβλήματα στην πρόσβασή του στο Ίντερνετ.

Αντιμετώπιση εθισμού

Ο εθισμός στο διαδίκτυο αναγνωρίζεται πια από την ψυχιατρική κοινότητα ως ξεχωριστή ψυχοσωματική διαταραχή που χρήζει ειδικής θεραπείας .Κατά τη διάρκεια της θεραπείας δε διακόπτεται η χρήση του διαδικτύου , άλλα ο έφηβος μαθαίνει να θέτει όρια στη χρήση αρχίζει και πάλι την ενασχόληση με άλλες εποικοδομητικές δραστηριότητες. Παρ’ όλα αυτά, σε περίπτωση που κάποιο άτομο αντιμετωπίζει και άλλα προβλήματα εκτός του εθισμού που προκλήθηκαν όμως από αυτόν, υπάρχει και η κατάλληλη φαρμακολογία.Η συναισθηματική κάλυψη του ανθρώπου, η επικοινωνία και η διαπαιδαγώγηση και ενημέρωση από νεαρή ηλικία οδηγούν σε σωστή εφαρμογή ορίων, τα οποία είναι απαραίτητο να τηρούνται σταθερά προκειμένου να αποφευχθούν συμπεριφορές εξάρτησης από το διαδίκτυο. Η πρόληψη είναι η καλύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου και επομένως οι επίσημοι φορείς έχουν υποχρέωση να θέσουν ως προτεραιότητα την ενημέρωση περί εθισμού.

Εθισμός στο διαδίκτυο

Ο εθισμός στο Διαδίκτυο (internet addiction) είναι μια σχετικά νέα μορφή εξάρτησης, η οποία βρίσκεται υπό εξέταση από την επιστημονική κοινότητα προκειμένου να οριοθετηθεί, αφού η εξάρτηση από το Ίντερνετ δεν είναι ακόμη μια κλινική οντότητα που συναντάμε σε εγχειρίδια ψυχιατρικά. Αυτή η μορφή εθισμού ορίζεται ως την «ενασχόληση με το Ίντερνετ για άντληση αισθήματος ικανοποίησης που συνοδεύεται με αύξηση του χρόνου που καταναλώνεται για την άντληση αυτού του αισθήματος»

ΑΙΤΙΑ

Το Ίντερνετ έχει την ικανότητα να καλύψει συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες ενός ατόμου. Ένα από τα χαρακτηριστικά του μέσου που προκύπτει από τη φύση του είναι ότι μπορεί να δημιουργήσει μια «ιδανική κατάσταση εαυτού», όπου το άτομο μπορεί να εξερευνήσει διάφορες πτυχές της προσωπικότητας του χωρίς να έχει περιορισμούς και συνέπειες. Στο Διαδίκτυο δεν υπάρχουν άμεσες συνέπειες των πράξεων, ο χρήστης μπορεί να μπει και να βγει όποτε θέλει, ενώ μπορεί να καλύψει την όποια εξωτερική εμφάνιση, αφού δεν υπάρχει, πολλές φορές, οπτική επαφή. Ταυτόχρονα, ο έφηβος μπορεί να ενσαρκώσει διαφορετικούς ρόλους, ή να υιοθετήσει διαφορετικές ταυτότητες ανάλογα με την εκάστοτε διαδικτυακή εμπειρία, εξαιτίας της ανωνυμίας, που συνιστά κατεξοχήν χαρακτηριστικό του Διαδικτύου. Συνήθως, τα παιδιά που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του εθισμού στο διαδίκτυο είναι αγόρια και μεγαλώνουν σε δύσκολες καταστάσεις (δυσλειτουργικές οικογένειες).

ΣΥΝΔΙΑΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΕΘΙΣΜΟ

Ο εθισμός των εφήβων στο διαδίκτυο μπορεί, επίσης να είναι το αποτέλεσμα άλλων ψυχικών διαταραχών, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας, υπερκινητικότητα

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ψυχολογικά συμπτώματα:

• Αίσθηση ευφορίας όση ώρα βρισκόμαστε στον υπολογιστή.
• Είμαστε ανίκανοι να σταματήσουμε την δραστηριότητα.
• Αποζητούμε όλο και περισσότερο χρόνο στον υπολογιστή.
• Παραμελούμε οικογένεια και φίλους.
• Νιώθουμε κενοί, θλιμμένοι και οξύθυμοι όταν δεν βρισκόμαστε στον υπολογιστή.
• Λέμε ψέματα στην οικογένεια και τους φίλους μας για τις δραστηριότητες μας.
• Αντιμετωπίζουμε προβλήματα με τη δουλειά και το σχολείο.

Σωματικά συμπτώματα:

1. Διατροφικές διαταραχές.
2. Διαταραχές του ύπνου και αλλαγή των συνηθειών ύπνου.
3. Μυοσκελετικές παθήσεις (π.χ. σκολίωση).
4. Μειωμένη αθλητική δραστηριότητα.
5. Ξηρά μάτια - μυωπία.
6. Ημικρανίες.
7. Παραμέληση προσωπικής υγιεινής.

ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ (ανεύθυνη και χωρίς ενοχές συμπεριφορά, μη συμμόρφωση και παραβίαση του νόμο, επαγγελματικός αποπροσανατολισμός, χειραγώγηση των άλλων για προσωπικό όφελος, «χειριστική συμπεριφορά», εξαπάτηση των άλλων και αδιαφορία για σταθερές σχέσεις. Τρόποι συμπεριφοράς, όπως επιθετικότητα προς ζώα ή ανθρώπους, το ψέμα, ή η υποκριτική συμπεριφορά είναι πολλές φορές αναπόφευκτοι).

ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΘΙΣΜΕΝΩΝ ΕΦΗΒΩΝ

Εθισμένοι στα διαδυκτιακά παιχνίδια αποδείχτηκαν σε ποσοστό 95% οι έφηβοι που επισκέφθηκαν το ιατρείο για τον εθισμό στο διαδίκτυο του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2008 έως τον Απρίλιο του 2010.. Παράλληλα,διαπιστώθηκε ότι 50% του δείγματος παρουσίασαν προβλήματα με ψυχικές διαταραχές.Ο διαδικτυακός τζόγος φαίνεται οτι συνδέεται με τον διαδικτυακό εθισμό και την κατάχρηση αλκοόλ.Στη διερεύνηση του διαδικτυακού εθισμού,του διαδικτυακού τζόγου και παραγόντων της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών προέκυψε οτι 11% του δείγματος 211 φοιτητών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Παντείου Πανεπιστημίου βρίσκονται στα όρια της παθολογικής χρήσης, ενώ 2,9% αντιμετωπίζουν έντονα συμπτώματα διαδυκτιακού εθισμού. Στην Ελλάδα το φαινόμενο του εθισμού στους έφηβους μαθητές υπολογίζεται μεταξύ 1-8,2%.Απο τη συγκεκριμένη έρευνα,που έγινε σε ενα δείγμα 363 εφήβων Α και Β λυκείου,προέκυψε ότι 41,6% προτιμούσαν κυρίως διαδικτυακά παιχνίδια δράσης,με σημαντικότερο λόγο την ενασχόληση να αναφέρεται στο αίσθημα της κοινωνικοποίησης (34,4%).

Στους μαθητές με ήπια και σοβαρή ενασχόληση ή εξάρτηση στο διαδίκτυο (34,4%), οι προσδιοριστικοί παράγοντες για τον εθισμό ήταν:

1. η επικοινωνία μεταξύ γονέων-παιδιών

2. η επικοινωνία μεταξύ γονέων

3. οι εβδομαδιαίες ώρες ενασχόλησης με τα διαδικτυακά παιχνίδια.

Κίνδυνοι στο διαδίκτυο

Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο σήμερα δεν είναι ακίνδυνη, ανεξάρτητα από τον τρόπο χρήσης των υπηρεσιών του. Υπάρχουν κακόβουλοι χρήστες και αρκετές δυνατότητες πρόκλησης ζημιών τόσο στο επίπεδο του χρησιμοποιούμενου λογισμικού και υλικού, όσο και σε προσωπικό επίπεδο.

Πρόκληση ζημιών στο υπολογιστικό σύστημα

Ο κύριος κίνδυνος πρόκλησης ζημιών στο υπολογιστικό σύστημα ενός ανύποπτου χρήστη είναι η μόλυνση του συστήματος με κάποιον ιό. Η μόλυνση γίνεται όταν ο χρήστης καλείται να λάβει κάποιο αρχείο, φαινομενικά αθώο, όπως ένα κείμενο ή μια φωτογραφία και, όταν δοκιμάσει να το χρησιμοποιήσει, ο ιός αναλαμβάνει δράση επιμολύνοντας το σύστημα και μπορεί να καταστρέψει αρχεία ή και ολόκληρο το σκληρό δίσκο του συστήματος. Άλλες φορές είναι δυνατή η αποστολή ιού απευθείας από τον ιστοτόπο που επισκέπτεται ο χρήστης, χωρίς να εμφανισθεί κάποια ένδειξη λήψης αρχείου. Η περίπτωση αυτή εκμεταλλεύεται κενά ασφαλείας στο λογισμικό του χρήστη (φυλλομετρητή ή Λειτουργικό σύστημα).

Παρόμοιας δράσης είναι και ένα πρόγραμμα που αποκαλείται worm (κατά λέξη μετάφραση, σκουλήκι). Είναι παρόμοιο σε αποτέλεσμα με τον ιό, αλλά, αντίθετα από αυτόν, δεν απαιτεί την "προσκόλληση" του σε ένα αρχείο, έχοντας έτσι περισσότερη αυτονομία. Η βλάβη που προκαλεί το worm δεν είναι τόσο ευρεία στο σύστημα, όσο στο δίκτυο σύνδεσης, επειδή καταναλώνει σημαντικό εύρος ζώνης (bandwidth).

Άλλος κίνδυνος είναι ο Δούρειος Ίππος, ένα πρόγραμμα που ξεγελά το χρήστη του, ο οποίος χρησιμοποιώντας το νομίζει ότι εκτελεί κάποια εργασία, ενώ στην πραγματικότητα εκτελεί κάποια άλλη, συνήθως εγκατάσταση άλλων κακόβουλων προγραμμάτων. Αντίθετα από τους ιούς, οι δούρειοι ίπποι δεν επιμολύνουν αρχεία.

Πρόκληση ζημιών σε προσωπικά δεδομένα

Στην κατηγορία αυτή υπάγονται τόσο οι δούρειοι ίπποι που προαναφέρθηκαν, όσο και κακόβουλα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνον είναι δυνατό να υφαρπαγούν προσωπικά δεδομένα κάποιου χρήστη, όπως ο αριθμός ταυτότητας του ή το ΑΦΜ του, όσο και, πιο σημαντικό, αριθμοί πιστωτικών καρτών, λογαριασμών Τραπέζης κτλ. Ανάλογη μέθοδος ακολουθείται και από ορισμένους ιστοτόπους, στους οποίους ο ανύποπτος χρήστης καταχωρεί παρόμοια στοιχεία παραγγέλλοντας ένα προϊόν, το οποίο όχι μόνο δε θα λάβει ποτέ, αλλά τα δεδομένα του μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους δημιουργούς του ιστοτόπου, για να πραγματοποιήσουν οι ίδιοι αγορές, χρεώνοντας τον "πελάτη" τους. Η μέθοδος υφαρπαγής προσωπικών δεδομένων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αποκαλείται "Phishing" (παραφθορά της λέξης fishing = ψάρεμα). Αρκετά προγράμματα περιήγησης (browsers) αναγνωρίζουν τους ιστοτόπους στους οποίους παραπέμπουν τα παραπλανητικά μηνύματα, ωστόσο αυτό δεν συμβαίνει σε ποσοστό 100%. Οι χρήστες είναι καλό να γνωρίζουν ότι κανείς χρηματοπιστωτικός φορέας δεν χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο για να ανανεώσει προσωπικές πληροφορίες, ενώ ένας προστατευμένος ιστοτόπος αρχίζει πάντα με το πρόθεμα https(secure, ασφαλής).

Παραπλάνηση

Αρκετές φορές οι χρήστες του Διαδικτύου χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του για να βρουν κάποιες πληροφορίες που χρειάζονται. Μερικοί ιστότοποι εμφανίζουν πληροφορίες, οι οποίες φαινομενικά είναι ακριβείς ή αναφέρουν απόλυτα αξιόπιστους δημιουργούς ή πηγές , στην πραγματικότητα όμως είναι ανακριβείς και παραπλανητικές. Το κίνητρο για τέτοιες πράξεις μπορεί να είναι είτε το προσωπικό όφελος είτε, απλά, η χαρά της παραπλάνησης των (αγνώστων) χρηστών. Ο όρος που περιγράφει αυτού του τύπου την παραπλάνηση είναι "Hoax"_.

3η φάση της εργασίας

Στην τρίτη φάση της εργασίας μας ασχοληθήκαμε με τους κινδύνους που υπάρχουν μέσα στο διαδίκτυο και τους τρόπους αντιμετώπισης. Πιο συγκεκριμένα, η 1η ομάδα ασχολήθηκε με τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι χρήστες του διαδικτύου, όπως τους ιούς, η 2η ομάδα ασχολήθηκε με τον εθισμό των εφήβων στο διαδίκτυο και η 3η ομάδα διερεύνησε τους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκαλεί το διαδίκτυο. Παρακάτω θα αναρτηθούν οι εργασίες των τριών ομάδων.

Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών του διαδικτύου στην επικοινωνία.

Με την εμφάνιση οποιουδήποτε νέου μέσου, ο τομέας της επικοινωνίας αναμφισβήτητα επηρεάζεται. Η επίδραση αυτή πηγάζει κυρίως από την τεχνολογία του νέου μέσου. Σε τι επίπεδο μπορεί η τεχνολογία του Διαδικτύου να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν και πληροφορούνται μαζικά οι άνθρωποι; Υπάρχουν διαφορετικές και αντικρουόμενες προσεγγίσεις πάνω στο θέμα.

Σύμφωνα με την προσέγγιση της ιντερνετοφιλίας (ένα μείγμα κλασικής πλουραλιστικής προσέγγισης και τεχνολογικού ντετερμινισμού), το Διαδίκτυο, αλλά και η ψηφιακή τεχνολογία γενικότερα, έχουν την ικανότητα να δημιουργούν εικονικούς "χώρους", εικονικές "κοινότητες", όπου παύουν να υφίστανται οι κοινωνικές και πολιτιστικές διαχωριστικές γραμμές που υπάρχουν στον πραγματικό κόσμο και που τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας αδυνατούν να ξεπεράσουν εύκολα . Η επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου γίνεται άμεση και αμφίδρομη. Δίνεται η δυνατότητα σε κάθε χρήστη ηλεκτρονικού υπολογιστή συνδεδεμένου στο Διαδίκτυο να πληροφορηθεί αλλά και να πληροφορήσει ανταλλάσσοντας απόψεις μέσω ενός συμμετοχικότερου και λιγότερο ελεγχόμενου διαύλου επικοινωνίας. Οι χρήστες αποκτούν ολοένα και περισσότερο την ιδιότητα του παγκόσμιου πολίτη. Υπάρχει έντονη τάση, ήδη από την αρχή της εμφάνισής του Διαδικτύου, να θεωρείται ένα άκρως δημοκρατικό μέσο μαζικής επικοινωνίας, το οποίο καθιστά ισχυρότερο τον μέσο άνθρωπο, καθώς δίνει στον τελευταίο τη δυνατότητα πρόσβασης σε μεγάλο όγκο πληροφοριών συγκεντρωμένων σε ένα "χώρο" και την δυνατότητα της προσωπικής επιλογής των πληροφοριών αυτών. Συνεπώς, η βασική θέση της προσέγγισης αυτής είναι ότι το Διαδίκτυο θα εκδημοκρατίσει την κοινωνία με το να βελτιώσει την επικοινωνία καταργώντας την ανάγκη για διαμεσολάβηση.

Οι υποστηρικτές της παραπάνω θέσης αποδίδουν την ικανότητα αυτή του Διαδικτύου στην ίδια την φύση της τεχνολογίας του. Η τεχνολογία του είναι το στοιχείο που το διαφοροποιεί από τα παραδοσιακά μέσα (τα οποία, κατά την ιντερνετοφιλία, διαμεσολαβούν την επικοινωνία). Αυτό όμως προϋποθέτει ότι η τεχνολογία είναι ουδέτερη, απλώς ένα εργαλείο ανεπηρέαστο από άλλους παράγοντες. Σε αυτό το σημείο έρχεται ο αντίλογος, που θεωρεί οτι η τεχνολογία -για παράδειγμα ένα πρόγραμμα λογισμικού- εξ ορισμού διαμεσολαβεί την επικοινωνία. Κατά αυτήν την προσέγγιση, το Διαδίκτυο, αφού χάνει την ιδιότητά του να αποδιαμεσολαβεί, δεν μπορεί να βελτιώσει την επικοινωνία και την κοινωνία σε τέτοιο βαθμό που οι ιντερνετοφιλικοί ισχυρίζονται ότι μπορεί. Σύμφωνα με την "άντι-πλουραλιστική" προσέγγιση αυτό που κάνει το Διαδίκτυο είναι τελικά να επαναδιαμεσολαβεί την επικοινωνία.

Αμφισβήτηση τίθεται και στο κατά πόσο το Διαδίκτυο είναι παγκόσμιο. Σύμφωνα με έρευνες, μόνο το 8% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι on-line. Η ύπαρξη αυτού του ψηφιακού χάσματος, όπως έχει ονομαστεί, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό επιχείρημα κατά της ιντερνετοφιλικής προσέγγισης. Εκτός από το χάσμα αυτό καθαυτό, παρατηρείται και δυσαναλογία δυνατότητας για χωρητικότητα απο τόπο σε τόπο, γεγονός που αυτομάτως αποκλείει ορισμένους χρήστες απο πληροφορίες που περιέχονται, για παράδειγμα, σε αρχεία υπό τη μορφή βίντεο. Ακόμα ένα επιχείρημα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η εκτεταμένη χρήση του Διαδικτύου για εμπορικούς σκοπούς, κάτι που αυξάνει κατά πολύ τον έλεγχο τόσο του μέσου όσο και των πληροφοριών. Επίσης, η αμφιδρομικότητα δεν είναι απόλυτη σε κάθε έκφανση της χρήσης του Διαδικτύου. Το πόσο αμφίδρομη είναι μία διεπαφή μέσω Internet δεν εξαρτάται μόνο απ΄την δυνατότητα αμφιδρομικότητας που δίνει στον χρήστη το εκάστοτε λογισμικό. Τέλος, άλλο ένα στοιχείο που αποδεικνύει τον επαναδιαμεσολαβητικό και όχι αποδιαμεσολαβητικό χαρακτήρα του Διαδικτύου είναι η εκτεταμένη ιεράρχηση που έχει δεχτεί η on-line πληροφορία από τις μηχανές αναζήτησης (π.χ. Google).

Κοινωνική Δικτύωση & Υπηρεσίες

Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους χρήστες να δημιουργήσουν δικό τους περιεχόμενο και να το μοιραστούν με ένα ευρύ δίκτυο ατόμων ακόμη και σε διεθνές επίπεδο. Οι συγκεκριμένες υπηρεσίες είναι ιδιαίτερα ελκυστικές στους εφήβους, γιατί παρέχουν τη δυνατότητα άμεσης συγχρονισμένης επικοινωνίας και συνάντησης σε πραγματικό χρόνο.Η έρευνα για τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης διεθνώς επικεντρώνεται κυρίως σε τρεις άξονες της εφηβικής διαδικτυακής επικοινωνίας. Ο πρώτος αφορά στη φύση και την ποιότητα των διαδικτυακών σχέσεων. Ο δεύτερος στους προγνωστικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη χρήση των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης αναζητώντας τους τόσο σε ατομικά επίπεδο του ίδιου του εφήβου όσο και σε επίπεδο γονέων και σχέσης γονέα-παιδιού. Ο τρίτος άξονας μελέτης διερευνά τους τρόπους με τους οποίους η ψηφιακή επικοινωνία επηρεάζει τις σχέσεις των εφήβων και την κοινωνικο-συναισθηματική τους ευεξία / υγεία.

Αναφορικά με την αυτοεκτίμηση, υποστηρίζεται ότι οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης και, συγκεκριμένα, το Facebook, ενισχύουν το κοινωνικό κεφάλαιο και τις διαπροσωπικές σχέσεις των χρηστών και επηρεάζουν θετικά, κυρίως εκείνους τους χρήστες που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι οι χρήστες με χαμηλή αυτοεκτίμηση επωφελούνται περισσότερο σε επίπεδο κοινωνικής διασύνδεσης και δικτύωσης από τους χρήστες με υψηλή αυτοεκτίμηση. Το κοινωνικό άγχος έχει, επίσης, συνδεθεί με τη χρήση του διαδικτύου, μέσω του οποίου μπορεί κάποιος να αλληλεπιδρά με άλλους με ανωνυμία. Ερευνητικά δεδομένο υποδεικνύουν ότι τα άτομα που νιώθουν άβολα με την «πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία» χρησιμοποιούν το διαδίκτυο περισσότερο για κοινωνική αλληλεπίδραση, ενώ όσοι νιώθουν άνετα με την «πρόσωπο με πρόσωπο» επικοινωνία το χρησιμοποιούν περισσότερο για αναζήτηση πληροφοριών και ενημέρωση.

Πιο συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι οι φοιτητές που ανέφεραν υψηλά επίπεδα αυτο-αποτελεσματικότητας σε θέματα ηλεκτρονικών υπολογιστών είχαν περισσότερες διαδικτυακές δραστηριότητες, όπως χρήση του διαδικτυακού καταλόγου της βιβλιοθήκης της Σχολής φοίτησης τους.

Ένα ακόμα θέμα που πρέπει να τονιστεί είναι ότι παρά τις ανησυχίες και τους φόβους των γονέων για τη δραστηριότητα των παιδιών τους στο διαδίκτυο, οι γονείς δε γνωρίζουν λεπτομέρειες και δεν θέτουν αποτελεσματικούς κανόνες ελέγχου και περιορισμού της δραστηριότητας αυτής. Σύμφωνα με μια έρευνα στην Αμερική, στην πλειονότητα τους οι γονείς προσπαθούν να εμπλέκονται και να ελέγχουν τη «διαδικτυακή ζωή» των έφηβων παιδιών τους. Συγκεκριμένα, το 65% των γονέων αναφέρουν ότι ελέγχουν τακτικά τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται το παιδί τους, ενώ ο 74% λέει ότι μπορεί να καταλάβει αν το παιδί του δημιουργήσει προφίλ σε κάποια ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης.

Το μέλλον της αλληλογραφίας

Μικροί αλληλογραφούσαμε με τους περίφημους Pen-Friends, ελπίζοντας, όταν μεγαλώσουμε, να μας καλέσουν στην εξωτική Γουαδελούπη. Ήταν παιδιάστικη αλληλογραφία του στυλ «πώς λένε τον καλύτερο σου φίλο» ή «ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα» αλλά μας έμαθε το τυπικό της αλληλογραφίας. Να ρωτάς τον άλλον αν είναι καλά, να του λες τα νέα σου, να επινοείς ένα κλείσιμο για το γράμμα σου και να υπογράφεις με τ’ όνομά σου. Ό,τι μάθαμε τότε, το αξιοποιήσαμε αργότερα με γράμματα στις φίλες μας και -κυρίως- με ερωτικά γράμματα, ένα ανεπίδοτο μάθημα αισθημάτων και ύφους. Πολλοί βιάστηκαν να πουν ότι η αλληλογραφία πέθανε όταν εφευρέθηκε το φαξ και η κινητή τηλεφωνία. Το e-mail αντιστρέφει όλα αυτά τα κινδυνολογικά επιχειρήματα, αντιπροτείνοντας, στη θέση τους, την τροπαιοφόρο επιστροφή της γραπτής επικοινωνίας.

Μόνο στην Ελλάδα, μαθαίνουμε, διακινούνται περίπου 400.000 ηλεκτρονικά μηνύματα ημερησίως. Μ’ άλλα λόγια 400.000 άνθρωποι ανταλλάσσουν σκέψεις, πληροφορίες, συναισθήματα μέσω Η/Υ. Προφανές δίδαγμα: όσο κι αν αλλάξει ο κόσμος μας, η επικοινωνία θα βρίσκει τον τρόπο της. Ακόμη κι αν χρειαστούν σύνθετοι αποκωδικοποιητές, τα μηνύματα θα ανταλλάσσονται και θα φτάνουν στον προορισμό τους. Το τηλέφωνο δε θα αντικαταστήσει τα γράμματα, ούτε ο υπολογιστής δημιουργεί, εξ ορισμού, μία ανώνυμη κοινωνία. Έχουμε ζήσει πολλά χρόνια με αναθέματα εναντίον της τεχνολογίας, εναντίον του μέλλοντος. Όταν οι συνήθειες αλλάζουν πρόσωπο ακολουθεί μια περίοδος προσαρμογής. Μπορούμε τουλάχιστον να δοκιμάζουμε να ζήσουμε εντός της εποχής, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα της, τους κώδικες, τα δήθεν πολύπλοκα μυστικά της. Δεν είναι τόσο πολύπλοκα όσο φαίνονται, ούτε έχουν σκοπό να αλλοιώσουν γενετικά τον άνθρωπο.